Həllolma.Məhlullar.
Bir
və ya bir neçə maddə hissəciklərinin başqa maddə hissəcikləri arasında
yayılması prosesi həllolma deyilir. Həllolma həm fiziki həm də kimyəvi hadisədir.Həllolma
qabiliyyətinə görə maddələr 3 qrupa bölünür:
1) Yaxşı həll olanlar: 1 litr suda 10 q-dan çox həll
olan maddələrə yaxşı həll olanlar deyilir.
2) Az həll olanlar: 1 litr suda 0,01-10 q
arasında həll olanlara az həll olanlar deyilir.
3)
Həll olmayanlar: 1 litr suda 0,01 q-dan az həll olanlara isə
həll olmayanlar deyilir.
Həllolma
bərk maddələrin xırdalanma dərəcəsindən,temperaturdan və qaz halında olan maddə
varsa onun təzyiqindən aslıdır.
Temperatur
artdıqca bərk halda olan maddələrin suda həll olması artır.
Təzyiq
artdıqda isə qaz halında olan maddələrin suda həll olması artır.
Həllolma əmsalı-1 litr həlledicidə(1000 ml)
həll olmuş maddələrin qramlarla miqdarı həllolma əmsalı və ya həllolma qabiliyyəti
adlanır.
Kh=
vahidi:
-dir.
vahidi:-dir.
Məsələlər
1) 500 q məhlulda 100 q duz
var.Həllolma əmsalını tapın.
500q qarışıq
Kh=
=250
Kh==250
2) 200 q 20%-li məhlulu
doymuş hala gətirmək üçün suyun 
hissəsi buxarlanmışdır.
hissəsi buxarlanmışdır.
Həllolma
əmsalını tapın.
200q
qarışıq
suyun hissəsi buxarlandı 
Kh=
1000=1000
suyun hissəsi buxarlandı Kh=1000=1000
3) 300 q 20%-li məhlula 60 q duz əlavə olundu. Həllolma əmsalını tapın.
300q
qarışıq 
60 q duz əlavə
edildi 
Kh=
=500
60 q duz əlavə
edildi Kh==500
4) Həllolma əmsalı 500q/l olan
məhlulun 300 qramında neçə qram su var?
qarışıq
300q məhlul---------------x
q su
300q məhlul---------------x
q su
1500q məhlul--------------1000q su
x=200 q su
Məhlul-Həll olan maddə ilə həlledicidən
ibarət olan bircinsli sistem(eynicinsli qarışıq) məhlul adlanır.Məhlulların
kimyəvi nəzəriyyəsi 1877-ci ildə Mendeleyev tərəfindən verilmişdir.
Həll
olan maddələrin su ilə birləşməsi hidratlaşma,alınan maddələrə isə hidratlar
deyilir.məs
CaSO4∙2H2O,H2SO4∙2H2O,FeSO4∙7H2O,Na2CO3∙10H2O
və s.
Tərkibində
su molekulları olan kristal maddələrə kristalhidratlar deyilir.məs.
MgSO4∙7H2O,CuSO4∙5H2O,
FeSO4∙7H2O,Na2CO3∙10H2O
və s.
Məhlulların
qatılığı.
Məhlulun
müəyyən həcmində və ya kütləsində həll olmuş maddənin kütləsi və ya miqdarı
onun qatılığı adlanır.Məhlulların qatılığını dəqiq ifadə etmək iki üsuldan
istifadə edilir.
1) Həll olmuş maddənin kütlə
payı(%-lə qatılığ)-Həll olmuş maddənin kütləsinin məhlulun kütləsinə olan nisbətinə həll
olmuş maddənin kütlə payı deyilir,
hərfi ilə işarə
edilir.
hərfi ilə işarə
edilir.
Alınan
düsturu 100-ə vursaq kütlə payı %-lə ifadə edilmiş olar.
2) Molyar qatılığ-Həll olmuş maddə
miqdarının məhlulun həcminə olan nisbətinə onun molyar qatılığı deyilir, C hərfi ilə işarə edilir.
vahidi:
və ya M ilə göstərilir.
Məsələlər
1) 200 q məhlulda 60 q duz
var.Həll olmuş maddənin kütlə payını tapın.
200 q ----------------100%
60 q
-----------------x % x=30%
2) 200 q 10%-li və 300 q
40%-li məhlulları qarışdırdılar. Həll olmuş maddənin kütlə payını tapın.
200
q qarışıq + 300 q qarışıq 500
q---------------100 %
(20 q duz) (120 q duz) 140
q----------------x % x=28%
3) 300 q 40%-li duz məhlulundan neçə q su
buxarlandırmaq lazımdır ki,50%-li məhlul alınsın?
300
q qarışıq x q su
buxarlandırıldı
300-x------------100%
(120 q duz)
120------------- 50% x=60
q su
4) Həllolma əmsalı 250
q/l-dirsə,həll olmuş maddənin kütlə payını tapın.
qarışıq
1250q----------------100%
1250q----------------100%
250q----------------x %
x=20%
5) Həllolma əmsalı 1000
q/l-dirsə,həll olmuş maddənin kütlə payını tapın.
qarışıq
2000q-----------------100%
2000q-----------------100%
1000q------------------x
% x=50%
6) 200 q 20%-li duz məhluluna
neçə q duz əlavə etmək lazımdır ki,40%-li məhlul alınsın?
200
q qarışıq x q duz əlavə
edildi 200+x----------100%
(40 q duz)
40+x---------- 40%
7) 150 q 20%-li duz məhluluna
neçə q su əlavə etmək lazımdır ki,10%-li məhlul alınsın?
150
q qarışıq x q su əlavə edildi 150+x ------------100%
(30 q duz)
30 ------------ 10%
8) 25 q CuSO4·5H2O
olan məhlula 75 q su əlavə olundu. Həll olmuş maddənin kütlə payını tapın.
qarışıq
25 q
CuSO4∙5H2O ----------- x q CuSO4
25 q
CuSO4∙5H2O ----------- x q CuSO4
250 q ----------- 160 q x=16 q CuSO4
100 q -----------100%
16
q ------------ y % y=16%
9) 143 q Na2CO3·10H2O
məhlulu üzərinə 10 q su əlavə olundu.Həllolma əmsalını tapın.
143
q Na2CO3·10H2O ----------- x q Na2CO3
286 q ----------- 106 q x= 53 q Na2CO3 10 q su əlavə edildi
143-53=90 q su
Duz-53 q
Su-100 q Kh=
=530
=530
10) 200 q 10%-li duz məhlulunda
suyun mol miqdarını tapın.
qarışıq
180 q
----------------- x mol
180 q
----------------- x mol
18 q ----------------- 1 mol x=10 mol.
11) 200 mlt nəhlulda 10 q NaOH
vardır.Bu məhlulun molyar qatılığını tapın.
V=200mlt
= 0,2 l
m=10
q (KOH) C=
M=40
q (KOH)
------------------------
C=?
12) Qatılığı 2M,həcmi 500 mlt
olan KOH məhlulunda neçə q KOH var?
C=2M C=
V
= 500 mlt = 0,5 l
M=56
q (KOH)
------------------------- 2=
m=56 q
m=56 q
m=?
13) 44,8 l NH3 166 q suda həll edildi.Həll
olmuş maddənin kütlə payını tap.
qarışıq
200 q
--------------- 100 %
200 q
--------------- 100 %
34 q --------------- x % x=17 %
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder